Czy wiecie, że w wysokich Andach w Peru rośnie storczyk silnie związany z Olivią? To majestatyczna piękność: Myoxanthus Oliviae. Nazwa nawiązuje do Olivia Business Centre w podziękowaniu za wsparcie działań Fundacji „Biodiversitatis” zmierzających do utworzenia rezerwatu przyrody ze stacją badawczą w południowej Kolumbii (Olivia zapisała się tym samym w wielkiej księdze gatunków). Lokalna malarka mieszkająca w dolinie Sibundoy przygotowała ilustrację nowego gatunku, który możecie zobaczyć tutaj. 

Myoxanthus Oliviae z Peru

Nowo odkryty gatunek orchidei należy do rodzaju Myoxanthus, którego przedstawiciele występują w Ameryce Środkowej i Południowej. Storczyk rośnie pomiędzy kamieniami i na drzewach w peruwiańskich górach na wysokości 2700-3100 m np.m. Czerwono-brązowe kwiaty Myoxanthus oliviae wyrastają na końcu łodygi, tuż przy podstawie pojedynczego, skórzastego liścia. Najbardziej charakterystyczną cechą nowo opisanej orchidei są jego płatki, które w części szczytowej mają strzałkowaty kształt – takie kwiaty nie występują u żadnego innego gatunku Myoxanthus.

Jak nadawane są nazwy nowo odkrytym roślinom?

Gatunek uważany jest za ważnie opisany gdy otrzyma binominalną nazwę łacińską, a jego opis zostanie opublikowany w czasopiśmie naukowym. Nazwa musi być zgodna z łacińskimi regułami gramatycznymi i może być prosta, opisowa (odnosząca się do cech morfologicznych), geograficzna (odnosząca się do rozmieszczenia geograficznego) lub pamiątkowa (np. nadana na cześć osoby) lub „bezsensowna”. Pierwszym członem nazwy jest nazwa rodzajowa w formie rzeczownika, a drugim tzw. epitet gatunkowy, czyli nazwa gatunkowa, najczęściej w formie przymiotnikowej.

Pierwszy tropikalny rezerwat przyrody ze stacją badawczą tworzony przez Polaków

Na Ziemi występuje ok. 6.5 mln gatunków lądowych. Dodatkowe 2.2 mln zamieszkuje morza i oceany. Dotychczas skatalogowanych zostało jednak zaledwie 1.2 mln gatunków. Według szacunków Millennium Ecosystem Assessment, organizacji współpracującej z ponad tysiącem ekspertów na całym świecie, procesy wymierania dotykają 0.01-0.1% gatunków rocznie.  Na skutek zmian klimatycznych do 2050 roku z powierzchni Ziemi może zniknąć 15-37% organizmów lądowych.

Tropikalny rezerwat przyrody

Zespół Fundacji „Biodiversitatis” podjął działania zmierzające do utworzenia rezerwatu przyrody ze stacją badawczą i centrum edukacyjnym w południowej Kolumbii. Obecnie zbierane są fundusze na zakup 30 ha północnoandyjskiego lasu górskiego w Dolinie Sibundoy (departament Putumayo), który zaliczany jest do najbardziej różnorodnych ekosystemów tropikalnych. Na zaledwie 1 ha takiego zbiorowiska występuje nawet 300 różnych gatunków roślin naczyniowych. Las zamieszkują m.in. niedźwiedzie andyjskie i tapiry górskie. Tropikalne Andy są jednym z najbardziej bogatych gatunkowo regionów świata. To centrum różnorodności obejmuje niespełna 1% powierzchni Ziemi skupiając ponad 1/6 wszystkich znanych roślin.

Planowany rezerwat obejmuje tereny położone na wysokości 2500-2800 m n.p.m. Lokalna nazwa obszaru, „La Palma”, nawiązuje do wyróżniającego się na tle krajobrazu okazałego okazu palmy z rodzaju Ceroxylon.

Dotychczas nasze badania w dolinie Sibundoy, które prowadzimy od 2012 roku, skoncentrowane były na poznaniu różnorodności storczyków. Do dnia dzisiejszego odkryliśmy w tym regionie około 20 nowych dla nauki gatunków orchidei, m.in. „diabelski storczyk” (Telipogon diabolicus). W grudniu 2018 przeprowadzono pilotażowe badania nad kolibrami, a w marcu 2019 nad fauną nietoperzy.

Głównym zagrożeniem dla lokalnej różnorodności jest wycinka lasów związana z intensyfikacją rolnictwa oraz rozbudową infrastruktury drogowej.

Stacja badawcza zrobiona … z plastiku

We współpracy z Uniwersytetem Łódzkim oraz Czeską Akademią Nauk na terenie rezerwatu planujemy wybudować stację badawczą, która będzie pierwszą w tym regionie placówką umożliwiającą prowadzenie badań nad różnorodnością biologiczną lasu północnoandyjskiego, a jednocześnie umożliwi długoterminowe obserwacje tego wciąż słabo poznanego ekosystemu.

Stacja ma być zbudowana z wykorzystaniem surowców wtórnych, konkretnie z plastikowych odpadów. W konkursie The Venture (2016) kolumbijska firma Conceptos Plásticos została wybrana najlepszym start-upem na świecie. Zakład Oscara A. Méndeza zbiera i przetwarza plastikowe śmieci, z których powstają trwałe, wodoodporne domy, które są odporne na trzęsienia ziemi.

W ślad za Conceptos Plásticos na rynku kolumbijskim powstały inne firmy, które w chwili obecnej oferują stworzenie „ekologicznych” budynków, m.in. Bloqueplas, Brickarp-Ficidet.

Edukacja i „eko-turystyka”

Fundacja wierzy, że projekt utworzenia rezerwatu przyrody wywrze również pozytywny wpływ na lokalną społeczność. Zamierza włączyć miejscową ludność w działania związane z ochroną przyrody oraz rozwojem ekoturystyki w regionie. Zwiększając świadomość dotyczącą znaczenia bioróżnorodności, zwłaszcza wśród młodych ludzi, może zintensyfikować ochronę i regenerację rodzimych lasów. Zamierza promować tzw. „community-based ecotourism”, czyli turystykę, która pozytywnie wpływa zarówno na jakość życia ludzi, jak i ochronę zasobów naturalnych.

Z pomocą kolumbijskich współpracowników planuje utworzyć w rezerwacie krótkie ścieżki edukacyjne, które zostaną udostępnione dzieciom z lokalnych wiejskich szkół. Podczas zajęć terenowych planuje promować wśród najmłodszych ideę zrównoważonego rozwoju.

Jak można wesprzeć projekt?

• „Adoptując drzewo”: https://adoptuj-drzewo.pl/
• Przekazując darowiznę: http://www.biodiversitatis.com.pl/donate